سینوزیت
سینوس ها حفراتی هستند که درون استخوان های صورت قرار دارند و هر یک از آنها توسط مجرایی به بینی راه پیدا می کنند. مخاط پوشاننده این حفرات بطور طبیعی ترشحات شفافی دارد که وارد بینی می شود. این ترشحات توسط مژکهایی که جهت نوسان آنها به طرف حلق است به عقب رانده می شود و هر فرد طبیعی با هر بلع مقداری از بزاق خود و مقداری از این ترشحات بینی و سینوس ها را می بلعد. سینوس های یک فرد بالغ بطور متوسط در شبانه روز حدود یک لیتر ترشح می کنند این ترشحات در لطیف نگه داشتن مخاط پوشاننده سینوس ها و بینی موثر است و در تمیز کردن هوایی که از بینی به ریه می رسد نقش اساسی دارد. سینوس ها در ضمن چون فضاهای تو خالی دارند باعث کم شدن وزن سر می شود (در افرادی که دچار سینوزیت هستند یعنی سینوس های دارای چرک و پولیپ هستند از احساس سنگینی سر و صورت شکایت می کنند). این حفرات تو خالی سینوس ها در دلنشین کردن صدای فرد موثر هستند (در افرادی که این حفرات پر هستند و بینی گرفته است صدای تودماغی پیدا می کنند) در آخر این حفرات توخالی حالت ضربه گیر جمجمه و مغز می باشند. بدین معنی که اگر ضربه شدیدی به صورت وارد شود بواسطه وجود سینوس ها استخوان های صورت می شکند و لذا ضربه مستهلک شده و به جمجمه و در نتیجه به مغز آسیب وارد نمی شود.
سینوس ها به تعداد هشت عدد هستند که بصورت چهار تا سمت راست و چهار تا سمت چپ و شامل سینوس های پیشانی و اتموئید و ماگزیلای و اسفنویید.
هر عامل آناتومیکی یا فیزیولوژیکی که منجر به انسداد تخلیه ترشحات سینوس ها بشود موجب استاز ترشحات سینوس ها شده و بنابراین باعث عفونت می شود. هر عارضه موضعی از جمله انحراف تیغه بینی و یا پولیپ آلرژیک می تواند منجر به انسداد و استاز ترشحات و عفونت سینوس ها شود. عفونت های همجوار از جمله عفونت ریشه دندان های مجاور موجب عفونت سینوس ماگزیلا می شود.
آسیب فعالیت مژکی در افرادی که سیگار می کشند و یا کسانی که در محیطی با آلودگی هوای شدید زندگی می کنند موجب خشکی مخاط بینی و سینوس ها و در نهایت عفونت سینوس را فراهم می آورد.
شنا کردن و خصوصاً شیرجه زدن در استخرهای آلوده که آب آلوده با فشار وارد حفرات سینوسها می شود منجر به عفونت سینوس ها می شود.
سینوزیت هوایی به دنبال تغییرات فشار هوا در پروازهای با ارتفاع زیاد موجب انسداد سوراخ های سینوس ها و ایجاد فشار منفی و ترشح در سینوس ها و بالاخره سینوزیت می شود.
سینوزیت حاد (چرکی)
سینوزیت حاد چرکی اغلب به دنبال و یا به همراه سرماخوردگی روی می دهد.همچنین این سینوزیت می تواند در اثر ورود با فشار آب آلوده به بینی (در حین شنا کردن مخصوصا شیرجه )ایجاد شود.
علایم سینوزیت
۱- احساس پری بینی است و به دنبال آن فشار بر روی سینوس در گیر احساس می شود.
۲- بی حالی خفیف و سردرد از دیگر علایم بیماری می باشد.
۳- درجه حرارت بدن مختصری افزایش می یابد و یا ممکن است طبیعی باقی بماند.
۴-علایم بیماری در مدت ۴۸ الی ۷۲ ساعت پیشرفت می کند و سرانجام درد لوکالیزه و حساسیت بر روی سینوس درگیر ایجاد می شود.
-در سینوزیت ماگزیلاری درد بر روی گونه ها و دندان های فوقانی احساس می شود.
-در سینوزیت اتمویید درد معمولا در داخل وعمق چشم است.
-در سینوزیت فرونتال درد بر روی پیشانی و بالای ابروها احساس می شود.
-در سینوزیت اسفنویید درد در عمق و پشت چشم و پشت سر احساس می شود.
-در سینوزیت حاد فرونتال و ماگزیلاری بطور معمول درد در اول صبح وجود ندارد.و۱ الی ۲ ساعت پس از بیدار شدن درد شروع می شودو برای ۳ الی ۴ ساعت افزایش می یابد ودر هنگام بعد ازظهر و غروب از شدت آن کاسته می شود.
علایم بیماری
۱-ترشح از بینی که می تواند در روزهای اول خونی یا اغشته به خون باشد و ترشح بینی بسرعت چرکی وحجیم می شود.
۲-التهاب یک طرف حلق به سبب ترشحات چرکی
۳-پر خونی و ورم مخاط بینی و شاخک های بینی در سمت درگیر.
۴-حساسیت موضعی سینوس درگیر
تشخیص سینوزیت
در رادیو گرافی یا سی تی اسکن سینوس در گیر کدر و گاهی سطح مایع درآن مشاهده می شود.
درمان طبی سینوزیت حاد
۱-تسکین درد با استفاده از استامینوفن کدیین و گاهی مپریدین می باشد.همچنین با استفاده از پارچه های مرطوب گرم نیز می توان درد را تسکین داد.
۲-باز نگاه داشتن مجرای بینی با استفاده از قطره ها یا اسپری های بینی حاوی مواد منقبض کننده عروق(افدرین یا فنیل افرین)انجام می گیرد.
۳-استفاده از آنتی هیستامین دکونژستان در بر طرف کردن علایم موثر است.
۴-کنترول عفونت با استفاده از آنتی بیوتیک های موثر در باکتری های ایجاد کننده سینوزیت حاد(شایعترین میکرو ارگانیسم پنوموکک و هموفیلوس انفلوانزا است)
درمان جراحی
درمان سینوزیت حاد بصورت طبی انجام می گیرد تنها مورد استثنا زمانی است که سوراخ سینوس بطور کامل مسدود شود و آمپیم ایجاد شود.در این شرایط درد غیر قابل تحمل خواهد بود و ممکن است عفونت به خارج از دیواره های سینوس گسترش یابد که منجر به مننژیت یا آبسه اپی دورال یا لوب فرونتال گردد.
که در این مورد خاص درناژ سینوس کاربرد دارد و معمولا سینوس فرونتال شایعترین محل انسداد است.
در مجموع انجام جراحی درسینوزیت حاد ممنوع است چون منجر به استئومیلیت استخوانهای صورت یا جمجمه شود.
سینوزیت تحت حاد (چرکی)
معمولا ۹۰درصد بیماران مبتلا به سینوزیت حاد چرکی به دنبال درمانهای داروئی مناسب بهبود می یابند.و فقط ۱۰ در صد بیماران عفونت سینوس بصورت تحت حاد باقی می ماند.
علایم بیماری
تنها شکایت ثابت بیمار ترشح بینی چرکی و مداوم است البته ممکن است انسداد بینی وسرفه بدون خلط نیز وجود داشته باشد.و از حساسیت سینوس کاسته شده است و تنها نشانه بالینی بیماری وجود چرک در بینی است.
تشخیص
انجام سی تی اسکن ضروری است تا مشخص شود که آیا بیش از یک سینوس درگیر است یا خیر؟
در سینوزیت تحت حاد باید از ترشحات بینی کشت تهیه کرد.
درمان
استفاده از داروهای آنتی بیوتیک و منقبض کننده عروق وشستشوی سینوس بطور مکرر مفید خواهد بود.
درمان مناسب سینوزیت چرکی تحت حاد بهترین روش برای پیشگیری از سینوزیت مزمن چرکی است.
سینوزیت چرکی مزمن
وقتی درمان سینوزیت چرکی حاد و تحت حاد طبق برنامه صحیح صورت نگیرد و یا تاخیر در درمان صورت گیرد و تخریب مخاط سینوس روی بدهد واین تغییرات پایدار منجر به سینوزیت مزمن می شود.
علایم بیماری
ترشح چرکی از بینی شایعترین و اغلب تنها علامت سینوزیت مزمن چرکی است.
وجود چرک در بینی و حلق از نشانه های سینوزیت مزمن است.
تشخیص
انجام روش های تصویر برداری سی تی اسکن لازم است.
درمان سینوزیت مزمن
معمولا جراحی است و یکی از روش های جدید درمان جراحی سینوزیت مزمن با اندوسکوپی سینوس است.
عوارض سینوزیت
۱٫ ترشحات بدبوی دهان و بینی
۲٫ کم و یا عوض شدن حس بویایی
۳٫ عفونت های ریه و برونشیت ـ حنجره و گلو
۴٫ درد صورت و سردرد
۵٫ اگزوفتالمی یا بیرون زدگی چشم از کاسه چشم که البته ممکن است به علل دیگری ایجاد شده باشد. تورم و پتوز پلک و دو بینی ـ درد کره چشم ـ ریزش اشک
۶٫ عوارض داخل مغزی